Mythes, wat zijn het? Sterke verhalen, sappige roddels en verbazingwekkende details. Het is opvallend dat Vasari, de eerste kunsthistoricus, zijn boek over de levens van kunstenaars zo’n biografische insteek heeft gegeven. Had hij zich niet moeten beperken tot zijn scherpe analyses van hun werk? Daar gaat het immers om. Maar Vasari was van mening dat deze mannen buitengewoon waren, en bewijst dat aan de hand van verhalen over hun leven waarin het verbluffende talent al vroeg duidelijk was.
‘De levens van de grootste kunstenaars, beeldhouwers en architecten’ was dan ook voorzien van portretten van de kunstenaars in kwestie.
Er lijkt dus interesse te zijn in de bijzondere mannen en vrouwen die we achter kunstwerken vermoeden. Volgens kunsthistoricus Camiel van Winkel zijn er drie mythes rondom het kunstenaarschap te onderscheiden. Mythes omdat ze het ware bestaan van echte kunstenaars overstijgen, het kunstenaarschap als concept of idee.
het romantisch kunstenaarschap
De romantische mythe is het heersende beeld van kunstenaars in de 19e eeuw. Het is een zeer hardnekkige mythe die nog altijd standhoudt. Deze kunstenaar is een vrije en autonome geest. Hij laat zich niet leiden door kennis en verstand, maar door zijn gevoel. Zuivere expressie van het innerlijke, daar is het hem om te doen. Om geld geeft hij niet, dat corrumpeert alleen maar.
het modernistische/avant gardistische kunstenaarschap
Avant garde. Voor de troepen uit. Dit is de voorhoede, deze kunstenaars lopen voorop. Zij hebben de ideeën die de wereld een betere plek moeten maken. Deze vorm van kunstenaarschap ontstond in het begin van de 20e eeuw en staat juist midden in de samenleving. Dit kunstenaarschap naar buiten gericht en probeert te bemiddelen tussen de burgers en de utopische toekomst die aan de horizon ligt. Manifesten en afspraken maken duidelijk waar ze voor staan en hun werk beperkt zich niet tot de schildersezel. Deze mannen en vrouwen voorzien ons in alle opzichten van wat we nodig hebben om de moderne levensfilosofie te omarmen.
het klassieke kunstenaarschap
Van de drie is dit de oudste en de meest traditionele. Deze kunstenaar hecht aan kennis en regels. Hij wil het ambacht als geen ander onder de knie hebben, zijn talent bewijzen. Daarvoor studeert hij hard en probeert te voldoen aan de heersende criteria. In dit kunstenaarschap neemt esthetiek een belangrijke plaats in. Verheffende voorstellingen in mooi materiaal, dat is de kunst die kan relateren aan onze grote voorbeelden: de Klassieken. Hoewel deze visie op kunstenaarschap zijn oorsprong heeft in de Renaissance, duikt hij nog vaak op.
